लढा स्वतःशीच स्वतःचा (भाग -८)

भाग - ७ वाचण्यासाठी  इथे क्लिक करा. 

शंतनूला रडणं आवरेना. घर डोळ्यासमोर आलं आणि घराची ऊब जाणवली. मुलींचं हसणं डोळ्यासमोर आलं आणि खरा आनंद जाणवला. आईबाबांचा चेहरा आठवून विश्वास काय असतो ते कळलं आणि, प्रज्ञाचा चेहरा डोळ्यासमोर आला आणि खरी साथ काय असते हे समजलं. क्षणात सगळ्या जाणीवा जाग्या झाल्या. मित्रांबरोबर घालवलेले क्षण आठवले. टपरीवर पिलेल्या चहाचा घोट ते मीटिंगमध्ये पिलेल्या कॉफीची चव अगदी सगळच आठवत होतं. इतके दिवस मनाचे सगळेच दरवाजे बंद झाले होते त्याच्याच नकळत. आज त्यातून बाहेर डोकावताना त्याला सगळं हवं हवसं वाटत होतं. जीवाची घालमेल थांबली होती. विचार करणं, एखादी जुनी गोष्टं, माणसं आठवणं हे त्याच्यासाठी मोठं काम असायचं आणि शंतनू नेहमी त्याच्यापासून लांब पळायचा. आज मात्र तेच सारं त्याच्यासामोर आपसूकच उभं राहिलं. संस्थेमध्ये येण्या अगोदर जवळ जवळ सहा महिने घरी त्याला असा त्रास व्हायला सुरुवात झालीच होती आणि आता संस्थेमध्ये येऊनही जवळ जवळ आठ महिने झाले होते. त्याला जागेवरच ठेऊन कितीतरी क्षण त्याच्या हातातून निसटून पुढे गेले होते, ह्याची त्याला तशी जाणीव नव्हतीच पण काहीतरी हरवत चाललं होतं हे मात्र त्याला आत्ता  समजलं. काय अशी गोष्ट घडली आणि माझ्या ह्या अशा वागण्याला सुरुवात झाली त्याच्या मनात प्रश्न डोकावून गेला. त्याला हे सगळं कसं घडत गेलं हे आठवत नव्हतच. डोळ्यातल्या पाण्याबरोबर बरेच भाव ओघळून गेले. अचानक कंपनी डोळ्यासमोर उभी राहिली हृदायचे ठोके पुन्हा वाढले. परत भीतीचं काहूर मनात दाटून आलं. शंतनूने गच्च डोळे मिटले आणि वेगळीकडे लक्ष वळवण्याचा प्रयत्न केला पण, काही केल्या ती बिल्डींग, त्यातलं शंतनूच ऑफिस, केबिनमधली खुर्ची, आणि भिंतीवर लावलेली बाबांनी दिलेली ती फ्रेम हे जास्तीच पक्क होत चाललं होतं डोळ्यासमोर. त्या फ्रेमला धरून ओक्साबोक्शी रडलेला शंतनू तसाच्या तसा त्याला समोर दिसला आणि त्याने एकदम डोळे उघडले. त्याचे उत्तर त्याला सापडले.

धड धड अपोआप कमी झाली. फक्त मनात थोडी भीती राहिली. त्यानंतरचा प्रत्येक क्षण काही त्याला आठवला नाही पण, आज आपण इथे त्यामुळेच आहोत हे त्याला कळलं. आपल्यामुळे खरच सगळ्यांना किती त्रास झाला असेल ह्याची जाणीव त्याला झाली. त्याला अपराधी वाटू लागलं. विचार, आठवणी ह्यात तो इतका गुंतला की, त्याला आता थांबणं अवघड झालं होतं. एका पाठोपाठ एक असे काहीही त्याला आठवत होते. मधेच व्हरांड्यात असलेला चौपाळा तर मधेच ऑफिस, मधेच आईच्या हातच्या जेवणाची चव तर मधेच क्लाइंट च्या रिस्पॉन्सची वाट बघत असताना झालेली तगमग, मित्रमंडळी तर कधी ऑफिस मधले केबिन. शंतनू डोक्याला हात लावत लावत खूप जोरात ओरडला तसे सगळेच दारापाशी धावले, डॉक्टरांनी  पटकन प्रज्ञाला बोलवायला पाठवले. प्रज्ञाला कळलं तसं प्रज्ञा धावत धावत रुमजवळ आली. तिच्या पाठोपाठ आई-बाबा, दिनेश, सिद्धार्थ सगळेच धावले. दारावर थाप मारत मारत सगळेच “शंतनू, शंतनू काय झालं? तू ठीक आहेस ना? अरे दार उघड. शंतनू.....” शंतनूचं मन आता शांत झालं होतं. सगळंच चित्र स्वच्छ झालं होतं. त्याने डोळे पुसले, आरशात स्वतःला बघितलं आणि डोळ्यात बघून स्वतःलाच एक विश्वास दिला. शेवटी शंतनूने दार उघडले. सगळ्यांचा जीव भांड्यात पडला. शंतनू ओळखीचा वाटायला लागला होता. आईने त्याच्या चेहऱ्यावरून हात फिरवला, प्रज्ञाने हातात हात घेतला, पाठीवरून हात फिरवला. तो सगळ्यांकडे बघून खूप छान हसला. काय झालं? ठीक आहेस ना? असे कोणतेच प्रश्न कुणीच त्याला विचारले नाही सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं त्याच्या हास्यातून मिळालीच होती.

चेहऱ्यावर समधान घेऊन सगळे त्याला हॉल मध्ये घेऊन गेले. हॉलमध्ये पाय ठेवला आणि त्याच्या  मनावरचं दडपण अगदीच कमी झालं. मोकळं वाटलं. त्याने पाय ठेवला तसे सगळेच त्याच्याकडे धावले. आत्या, मामा, मावशी, सगळे नातलग गळा पडू पडू त्याच्याशी बोलत होते. खरं तर कोणालाही अश्रू आवरले नाहीत. शंतनू बद्दल असणारं प्रेम त्या अश्रूतून बोलत होते. त्यालाही ते अशक्यच झाले होते. त्याचेही डोळे त्या अश्रूंशी संवाद साधतच होते. मुलींना मिठीत सामावून तो खूप रडला. ऑफिसमधले, मित्र कंपनी सगळेच शंतनूला भेटले. काही जणांचे चेहरे आणि नावं आठवणं त्याला कठीण वाटले पण, बऱ्याच वेळानंतर त्याने ते सांगितलेही. सगळं वातावरण हसरं बनलं. सगळीकडे आनंद पसरला अन दुःखाचा प्रत्येक बंध अलगद हातातून निसटून गेला. सगळ्यांशी बोलून झालं, मुली शंतनूच्या मागे मागेच करत होत्या. बाबा कधी केक कापणार यासाठी त्यांची नूसती घाई चालली होती.

“बाबा चल ना रे आता केक कापायला, किती वेळ बोलतोच आहेस.”

“हो शंतनू चल आता पटकन केक कापून घे.” प्रज्ञाही म्हणाली.

शंतनू केक समोर जाऊन थांबला. आवडीचा केक बघून लहान मुलासारखा वागला. पटकन केक कापून तो कुणीतरी पटकन तोंडात घालावा असं त्याला क्षणभर वाटलं. त्याने पटकन तो कट केला आणि श्रेया आणि प्रियाने त्याचे दोन तुकडे शंतनूला एकदम भरवले. त्याची इच्छा पूर्ण झाली. प्रत्येक जण पुढे जाऊन शंतनू बद्दल भरभरून बोलायला लागलं. शंतनूचा मामा उठला आणि समोर आला आधीच त्याला राहवत नव्हतं पुढे आला आणि रडायलाच लागला, तसा शंतनू त्याच्या जवळ गेला आणि त्याला जादूकी झप्पी दिली. मामा शांत झाला आणि बोलायला लागला, “मला आठवतंय शंतनू लहानपणापासून आत्तपर्यंत कितीही वेळा घरी आला तरी प्रत्येक वेळेस माझ्या शेतात एक तरी आंब्याचे झाड लावायचा. त्याच्या आठवणीने ते झाड जपायचा मी नेहमी प्रयत्न करायचो आता तिथे मोठी आमराई तयार झाली आहे. आणि त्या आंब्याचा गोडवा शंतनू सारखाच आहे. मी वाट बघतोय पुढच्या झाडाची जागाही ठरवून ठेवली आहे. किती धिंगाणा करायचे सगळे तूम्ही, आत्ताही माझ्या डोळ्यासमोर तुझं ते वागणं बहुतेक लापाछपी खेळतंय. माझी म्हातारी होत चाललेली नजर शोधतेय तूला. तू लवकर ये परत.” शंतनू फक्त हसला आणि पुन्हा एकदा मामाला त्याने मिठी मारली. दोघेही जागेवर जाऊन बसले. सिद्धार्थ, शंतनूचा मित्र समोर गेला आणि त्याला त्यांच्या मैत्रीचा पहिला दिवस आठवला. “कॉलेज मधला पहिला दिवस, त्याच दिवशी शंतनूशी ओळख झाली. माझी खूप गरिबी होती हे त्याने पहिल्याच दिवशी हेरले आणि तेंव्हापासून ते आज स्वतःच्या कंपनीत जॉब देऊ पर्यंत प्रत्येक वेळी माझ्या मदतीला उभा राहिला. ह्या गोष्टीला आता जवळ जवळ अकरा वर्ष झाले असतील. अशी एकही गोष्टं नाही की, जी आम्ही एकमेकांना सांगितली नाही, एक दिवस असा नाही की, आम्ही एकमेकांशी बोललो नाहीत.. आणि बोलता बोलता तो रडायला लागला.. क्षणभर थांबला, पून्हा स्वतःला सावरून म्हणाला की, “शान्त्या प्लीज यार, आवर आता तुझा हा पसारा आणि चल आपल्या घरी खूप बोलायचं राहून गेलंय रे, खूप काही सांगायचंय तुला. तसा शंतनू जागेवरून उठला आणि त्याने सिद्धार्थ ला मिठी मारली. दोघेही खूप हळवे झाले. दोघांना सावरून प्रज्ञाने शंतनूला पुन्हा त्याच्या जागेवर बसवलं. सगळ्यांनीच मनसोक्त गप्पा मारल्या शंतनूशी. शंतनूला स्वतःशीच नव्याने ओळख झाली. सगळ्यांचे खाणे उरकले. तसं तसं एक-एक जण शंतनूचा निरोप घेऊन घरी जायला निघाले. शंतनूच्या मनाची तशी तशी पुन्हा घालमेल व्हायला लागली. बैचेन व्हायला लागला. हे सगळे का जात आहेत? प्लीज नका जाऊ मला सोडून असं मनातल्या मनातच शंतनू बोलायला लागला. शेवटी सगळे घरी परतले. शंतनूला त्याच्या रुममध्ये नेले गेले. आता फक्त घरचेच राहिले होते. शंतनूला सोडून कोणालाच जावंसं वाटत नव्हतं पण, काही पर्याय नव्हता. आई बाबांनी जवळ घेऊन “काळजी घे राजा आणि, लवकर घरी ये.” असं म्हंटल्यावर पुन्हा सगळ्यांचे डोळे पाणावले. मुलींनाही टाटा म्हणताना त्याचा जीव जड झाला होता. आई बाबा मुलींना घेऊन गाडीत जाऊन बसले. प्रज्ञाने पुन्हा एकदा शंतनूला मिठी मारली शंतनूलाही तिला सोडूच नये असं वाटत होतं. तीही तेच म्हणाली, “प्लीज शंतनू लवकर घरी ये, मी नाही जगू शकत तुझ्या शिवाय. इतके दिवस मी कसे काढले ते नाही सांगू शकणार मी” आणि प्रज्ञा हळू हळू मिठी सोडवून शेवटी हातातला हात सोडवून मागे न बघताच गाडीकडे निघून गेली. शंतनूची नजर तिच्यावरच खिळली होती. तिच्या पावलांचे ठसे तो शोधत राहिला बराच वेळ आणि त्याला जाणवलं, आपली माणसं बरोबर असणं म्हणजेच आयुष्यातला खरा आनंद आहे. त्यांच्या सोबत असणं म्हणजेच खरं जगणं आहे. खरं तर आपण नेमके कुठे कमी पडतोय हे त्याला समजत नव्हतेच, पण ते समजून घेण्याचा एक आशेचा किरण मात्र नक्कीच त्याच्या या टप्प्यावर निर्माण झाला होता आणि शंतनू त्यामधे उजळून निघाला.

त्याला रात्रीचा औषधांचा डोस देऊन बेडवर झोपवले. तरीही त्याला आज झोप लागतच नव्हती. डोक्यात खूप विचार येत होते. मधेच उठून बाहेर गुलमोहराकडे बघायचा, त्याच्याशी बोलायचा. शेवटी मनाशी ठरवलं आणि गुलमोहोराला म्हणाला, “मी लवकरच घरी जाणार. गुलमोहरा मला तुझा लवकरच निरोप  घ्यावा लागणार.” पटकन बेडवर आला आणि झोपला. आता त्याला शांत झोप लागली होती, आणि गुलमोहोर जणू अंधारातही खुलला होता.                 

दुसरा दिवस उगवला. कुठून आणि कशी सुरुवात करावी शंतनूला काहीही समजत नव्हतं. संस्थेत  प्रत्येक कृतीचं निरीक्षण केलं जात होतं. शंतनू थोडा गोंधळलाच होता. कसं, काय? त्याला कळत नव्हतं पण, घरी जायची त्याची इच्छा त्याला सगळ्या कृती उत्तम पद्धतीने करण्यासाठी उद्युक्त करत होती. अजून अजून चांगल्या पद्धतीने गोष्टी कशा केल्या जातील याकडे त्याचा कल वाढू लागला. रोजच्या कृती तो अगदी डोळे झाकून करायला लागला. मेमरी गेम अथवा concentration साठी असणाऱ्या activity मध्ये मात्र शंतनू कडून अजूनही चूका होत होत्या. पण त्यातला त्याचा सहभाग चांगलाच वाढला होता. डॉक्टरांनाही त्याच्यात झालेला बदल लक्षात येत होता. शंतनूवर जास्तीत जास्त लक्ष केंद्रित करून त्याच्याकडून वेगवेगळ्या पद्धतीने त्याच त्याच activity करून घेतल्या जात होत्या. कौन्सेलिंग चालूच होते. त्याचा सकाळच्या औषधांचा डोस देखील बंद झाला. तो रात्र रात्र प्रत्येक गोष्टीचा विचार करू लागला. का जमत नाही? का जमत नाहीये? म्हणून स्वतःलाच त्रास करून घ्यायला लागला. दुसऱ्या दिवशी तेवढ्याच सकारात्मकतेने तो दिवसभर वावरू लागला. हळू हळू शंतनूला सगळ्या activity जमायला लागल्या. सुरुवातीला थोडी भीती वाटायची पण त्यात पडला की, जमायचं त्याला. आत्मविश्वास अजूनही म्हणावा तितका नव्हताच आला. सारासार विचार करता तो आता पूर्ण बरा झाला होता. आता त्याला गरज होती आपल्या माणसांची. तिथे गेल्यावर बाकीच्या गोष्टी तो आपोआपच करायला लागेल याची खात्री डॉक्टर देत होत्या.

जवळ जवळ वाढदिवसानंतर एक ते दीड महिना झाला होता. प्रज्ञा संस्थेमध्ये आली.

“hi प्रज्ञा”

“hello डॉक्टर”

“डोळे बंद कर” डॉक्टर प्रज्ञाला म्हणाल्या. प्रज्ञाला थोडसं विचित्रच वाटलं. आता ही कसली गम्मत असा विचार करत तिनेही डोळे झाकले. डॉक्टरांनी शंतनूचे डिस्चार्ज पेपर प्रज्ञाच्या समोर टेबल वर ठेवले.

“आता उघड डोळे.”

प्रज्ञाने डोळे उघडले आणि समोर ठेवलेले पेपर्स बघितले, तिचा आनंद ओसंडून वाहू लागला. तिला  आभाळ ठेंगणं झाल्यासारखं वाटलं. डॉक्टरांच्या गळ्यात पडून ती खूप ढसा ढसा रडली. डॉक्टरांनीही आज तिला थांबवले नाही.

“हो प्रज्ञा आता शंतनू घरी येऊ शकतो. फक्त काही activity आणि औषधाचा डोस न चुकता सुरु राहिला पाहिजे. चुकूनही औषध विसरायला नको. एक महिन्यानी पुन्हा दाखवायला घेऊन ये त्याला, तेंव्हा  पुढच्या डोसबद्दल सांगेल.”

प्रज्ञाकडे बघत हसत हसत डॉक्टरांनी प्रज्ञाला विचारले,

“मग उद्या किती वाजता येणार न्यायला?”

“कधी येऊ?”

“कधीही येऊ शकतेस.”

“ठीक आहे, सकाळी अकरा वाजता?”

“ओके”

“Thank you डॉक्टर, तुमचे आमच्यावर खूप ऋण आहेत ह्याची परतफेड करणं कसं जमेल आम्हाला?”

“अगं हे माझं कर्तव्य आहे ते मी पार पाडलं. इथून बरे होऊन जे जे घरी जातात त्याच्या चेहऱ्यावरचा  आणि त्याच्या घरच्यांच्या चेहऱ्यावरचा जो आनंद असतो ना तीच आमची परतफेड असते. तेंव्हाच कुठे आम्हालाही समाधान मिळते.”

“तरीपण डॉक्टर thanks a lot.”

“you r most welcome.” काळजी घे, काळजी करू नकोस. अचानक काही वाटलं तर इथे direct फोन केला तरी चालेल.”

“ok डॉक्टर. Bye.”

“bye.”

प्रज्ञा केबिनमधून बाहेर पडली ते नाचतच, गाणं गुणगुणत. आज तिच्या चेहऱ्यावर जे काही दिसत होतं ते वेगळंच काहीतरी होतं. प्रज्ञा घरी पोहोचली. दारातून आत जाताना मात्र तिने चेहरा जरा उदास केला. प्रज्ञा आली समजल्याबरोबर आई बाबा आशेने तिच्याकडे धावले. प्रज्ञाचा चेहरा बघून दोघेही नाराज झाले.

“काय झालं प्रज्ञा?”

“ काही नाही नेहमीचच.”

“मग चेहरा इतका का पडलाय तुझा?”

“आज शंतनू नीट बोलला नाही माझ्याशी.”

आईची काळजी जरा वाढलीच.

“ का गं? डॉक्टर काय म्हणाल्या?”

“डॉक्टर म्हणाल्या, तुमचा शंतनू आम्हाला खूप त्रास देतोय त्याला घरी घेऊन जा.”

आईने नकारार्थी मान डोलावली. “अरे देवा!”

चेहऱ्यावर जरा आठ्या आणून पुन्हा आईने प्रश्न केला,

काय म्हणालीस?

“हो आई बरोबर ऐकलत तुम्ही”

“म्हणजे?”

“म्हणजे, आपला शंतनू घरी येणार..... ये...... डॉक्टर म्हणाल्या, तो आता पूर्ण बरा झाला आहे.”

आईच्या डोळ्यातून आनंदाश्रू वाहू लागले. दोघीही कडकडून भेटल्या. बाबांच्या चेहऱ्यावरचा आनंदही टिपण्यासारखा होता.

आईने नेहमीप्रमाणे देवाला गोडाचा शिरा केला. बाहेरून खेळून आल्यानंतर मुलींना देखील प्रज्ञाने सांगितले. त्यांचेही चेहरे खूप खुश झाले. उद्या मारत मारतच त्या त्यांच्या रुममध्ये गेल्या. सगळ्यांचं जोरदार प्लानिंग सुरु झालं. घर डेकोरेट केलं. स्वागताची सगळी तयारी झाली. रात्र न होता लगेच दूसरा दिवस उगवावा असंच वाटत होतं सगळ्यांना. मुली झोपल्या पण बाकी कोणालाच झोप लागत नव्हती. मनाची नुसती चलबिचल होत होती. कशी बशी पाहाटे पहाटे झोप लागली सगळ्यांना. प्रज्ञाने सहा चा अलार्म लावलेलाच होता. तो वाजला आणि प्रज्ञा खडबडून जागी झाली. आयुष्यातल्या त्या नव्या वळणावर उभी राहून प्रज्ञा सूर्याला न्याहाळायला त्यांच्या गच्चीत जाऊन उभी राहिली. तोही तिला तितकंच समाधान आणि सकारत्मकता घेऊन आला. हा दिवस त्यांच्या आयुष्यातला खूप महत्वाचा आणि आनंदाचा दिवस होता. भराभर सगळी कामे उरकून बरोबर दहा वाजता सगळे निघण्यासाठी तयार होते.

सगळ्यांनी गणपती बाप्पाला हात जोडले आणि शंतनूला घरी घेऊन येण्यासाठी निघाले.

क्रमशः(नोट : मी पुढील काही दिवसात पुढील भाग publish करेन. तुम्ही पुढील भागांसाठी मला follow करू शकता किंवा तुमच्या email द्वारे subscribe करू शकता).

अस्मिता कुलकर्णी

Read More

लढा स्वतःशीच स्वतःचा (भाग -७)

भाग - ६ वाचण्यासाठी  इथे क्लिक करा. 

बरेच दिवस झाले होते. शंतनू मध्ये चांगलाच फरक पडला होता. औषधांचा डोस देखील दोन वेळेसच घ्यावा लागत होता. जास्तीचे इंजेक्शन देण्याची गरज आता एवढ्यात पडलीच नव्हती. भास होणं बंदच झालं होतं, चीड चीड करणंही जवळ जवळ संपलच होतं. स्वतःची काळजी घेणं, स्वतःच व्यवस्थीत आवरणं ह्या गोष्टी तो करू लागला होता. सुरुवातीला छोट्या छोट्या कृती करताना देखील त्याला भीती वाटत होती, जसं की, नखं कापणे, दाढी करणे, बराच वेळ जर बाथरूम मध्ये लागला तर भीतीने त्याचा जीव गुदमरून जात होता. हळू हळू तो स्वतःहूनच का नाही जमत मला? ह्या प्रश्नावर आला आणि नंतर जमायलाच हवं, असं तो स्वतःलाच सांगायला लागला. आता मात्र ह्या गोष्टी तो अगदी सहज करत होता. पण, यानंतर तो पुन्हा थांबला होता. ह्याशिवाय थोडी जरी अवघड कामे असतील तर तो त्यापासून दूरच असायचा. ठराविक वर्तुळाबाहेर पडणं त्याला अशक्य वाटत होतं. कोणी अचानक नावाने हाक मारली तरी घाबरून जात होता. अचानक कोणतीही कृती करणं त्याला अवाक्या बाहेरचं वाटत होतं. कमी होती ती आत्मविश्वासाची. नवीन काही करण्याची त्याच्यात हिम्मतच येत नव्हती. त्याच्या मनात अपयशाची भीती अगदी पक्की होऊन बसली होती पण, हो शंतनूचा पहिल्या शंतनू कडे जाण्याचा प्रवास अर्ध्या रस्त्यात तरी नक्कीच पोहोचला होता.

घरच्यांनाही  खूप समाधान वाटत होतं. ते आता फक्त शंतनू घरी कधी येतोय ह्याचीच वाट बघत होते. त्याच्या स्वागताची तयारीही सुरु केली होती हळू हळू. प्रज्ञालाही एक वेगळाच हुरूप आला होता. ते म्हणतात ना, दिवस कसेही संपायचे पण रात्र सरता सरत नव्हती प्रज्ञाची. असा एकही क्षण नसेल की, तो लांब असूनही ती त्याच्या जवळ नव्हती. प्रज्ञाने घर, ऑफिस आणि शंतनू सगळंच अगदी प्रेमाने, हिमतीने  समजून घेऊन सावरलं होतं.

एक दिवस असंच प्रज्ञा, मुली, आई बाबा जुने अल्बम काढून फोटो बघत बसले होते. त्यात शंतनूचे अगदी लहानपणापासून चे फोटो होते. त्यात खूप आठवणी निघाल्या. खूप वेळ गप्पा रंगल्या. वेळ कसा गेला समजलंच नाही. शंतनूच्या वाढदिवसाचा एक फोटो प्रियाने हातात घेतला आणि तिला अचानक आठवलं ती प्रज्ञाला म्हणाली, “अगं आई बाबाचा वाढदिवस आहे ना पूढच्या महिन्यात, बाबा घरी येईल का तो पर्यंत? आपण मस्त सेलिब्रेशन करू.” प्रज्ञालाच काही नक्की माहिती नव्हतं, शंतनू नक्की घरी कधी येणार आहे ते. “अरेवा प्रिया, तुझ्या लक्षात आहे, मस्त हं आपण करूया नक्की सेलिब्रेशन.” मुलींनी उड्याच मारायला सुरुवात केली. प्रज्ञाही त्यांच्याकडे बघून आनंदून गेली. तिलाही वाटलं की, शंतनू घरीच यावा तोपर्यंत. फार दिवस राहिले नव्हते अगदी दहा बारा दिवसच राहिले होते. प्रज्ञा म्हणाली “मी आता उद्या जाणारच आहे बाबाकडे तेंव्हा डॉक्टरांना विचारते काय म्हणतात ते.” असा संवाद होऊन सगळे झोपायला गेले.

इकडे शंतनू मध्ये प्रोग्रेस होती पण, जितक्या वेगाने ती हवी होती तेवढी नक्कीच नव्हती. तो त्याचा भूतकाळ विसरत चालला होता. एवढी जीव लावणारी मित्रमंडळी, ऑफिस स्टाफ, नातेवाईक सगळ्यांचे चेहरे पुसट होत चालले होते. त्याचं ध्येयच त्याला कळत नव्हतं. त्याला नेमकं motive लक्षातच येत नव्हतं.

दुसऱ्या दिवशी प्रज्ञा ठरवल्याप्रमाणे संस्थेत शंतनूला भेटायला आली. तसं प्रत्येक भेटीत थोडी थोडी सुधारणा नक्कीच जाणवत होती. शंतनूशी बोलणं झाल्यावर प्रज्ञा डॉक्टरांना भेटायला त्यांच्या केबिन मध्ये गेली.

“hello डॉक्टर”

 “hi प्रज्ञा”, कशी आहेस?”

“मी ठीक आहे, शंतनू कसा आहे?”

“अगं छानच प्रोग्रेस आहे, फक्त थोडा कमी पडतोय. त्याला खरं तर एका सकारात्मक स्ट्रोक ची गरज आहे जो त्याला खूप happiness देऊन जाईल आणि पुन्हा नवीन दृष्टीकोन घेऊन तो आयुष्याकडे बघायला लागेल. एखादी अशी गोष्टं समोर दिसायला पाहिजे की, जी बघितल्यावर ती मिळवण्यासाठी तो खूप प्रयत्न करेल.”

प्रज्ञा विचार करत होती काय करता येईल.

“प्रज्ञा मला सांग, त्याला सगळ्यात जास्ती काय आवडतं?”

“खरं तर त्याचा आनंद म्हणजे, त्याने कमावलेली माणसं आणि घर हाच आहे.”

 “असं काहीतरी करायला हवं की, घरचे सगळे त्याला एकत्र भेटायला येतील”

 प्रज्ञा म्हणाली, “खरं तर शंतनूचा वाढदिवस आहे पुढच्या महिन्यात. मी तेच विचारण्यासाठी आले होते की, शंतनू कधीपर्यंत घरी येईल? मुली तयारीलाही लागल्या आहेत.”

“नाही ग प्रज्ञा, अजून थोडा वेळ तरी आहे त्याला.”

 प्रज्ञा नाराज झाली, तिचा स्वर काळजीत बदलला. अजून किती दिवस? ह्या प्रश्नाने पून्हा तिच्या मनात चलबिचल होऊ लागली.

“अगं प्रज्ञा काळजी करू नकोस शंतनू मध्ये खूप चांगले बदल झाले आहेत. फक्त तो पूर्णपणे ठीक आहे असं म्हणण्याच्या थोडासा मागे आहे, इतकंच.”

“नक्की ना डॉक्टर?”

“Yess, नक्की” 

      “ मग ठीक आहे, मी समजावेल मुलींना.”

“तुम्ही जे मला विचारलं त्यावर विचार करून कळवते तुम्हाला.”

“ओके”

असा संवाद होऊन प्रज्ञा उठली आणि दार उघडून बाहेर पडणार तेवढ्यात डॉक्टरांनाच एकदम सुचलं, ”अगं नाहीतर माझ्याकडे एक छान idea आहे. संस्थेचा मोठा hall आहे, तिथे आमचेच काही सहकारी मदतीला असतील तिथे तुम्ही शंतनूचा वाढदिवस साजरा करू शकतात. वीस तीस माणसांना आरामात बोलावू शकतेस तू. शंतनू चा वाढदिवसही होईल आणि आपला हेतूही साध्य होईल.”

हे ऐकून प्रज्ञाला काय म्हणावे ते समजेचना तिला खूप आनंद झाला. मुलींचा आनंदी चेहरा तिच्या डोळ्यासमोर झळकून गेला. मुलींना तसाही बाबा कमीच भेटला होता. एका बाजूला शंतनू अजून घरी येऊ शकणार नाही ह्यामुळे वाईट देखील वाटत होतं पण, हा वाढदिवस मोठ्या प्रमाणात साजरा करता येणार म्हणून आनंदही झाला होता.

“thank you डॉक्टर, आम्ही नक्की वाढदिवस साजरा करू, खरच thanks alot”

 त्या क्षणापासून प्रज्ञा वाढदिवसाचाच विचार करू लागली. प्रज्ञा घरी पोहोचली

“ये ...आपण वाढदिवस साजरा करणार.”

असं प्रज्ञा ओरडतच घरात घुसली. सगळेच तिच्याकडे धावत आले. तिच्या चेहऱ्यावरचा आनंद पाहून सगळ्यांना असच वाटलं की, शंतनू बहुतेक घरी येणार वाटतं. आई बाबांनी सुटकेचा नि:श्वास टाकला. देवाला हात जोडले. “देवापुढे साखर ठेऊन येते हं,” असं म्हणून आई घाई घाईने किचन मध्ये गेल्या. प्रज्ञा सेलिब्रेशन बद्दल बोलू लागली. कोणा कोणाला बोलवायचं? काय काय गिफ्ट्स आणायचे? खायला काय काय करायचं? असं सगळंच सगळे ठरवायला लागले.

बोलता बोलता प्रज्ञा म्हणाली, “फक्त पत्ता सांगताना जरा कसंतरी वाटेल पण ठीक आहे शंतनू साठी एवढं तर करावंच लागेल.”

“म्हणजे?” आई म्हणाल्या.

“अहो आई, शंतनूचा वाढदिवस आपल्याला तिथे जाऊन साजरा करता येणार आहे. आपण पंचवीस ते तीस माणसांना बोलावू शकतो.”

सगळ्यांचं हसू, आनंद एका क्षणात ओसरलं.

“म्हणजे शंतनू घरी नाही येणार?”

“अजून तरी नाही म्हणाल्या डॉक्टर, पण लवकरच तो येऊ शकेल असंही त्या म्हणाल्या.”

“तसं तर त्या पहिल्या दिवसापासून म्हणत आहेत.” आईंच्या डोळ्यात पाणी तरळले. मुली देखील खूप नाराज झाल्या. बाबांनी मात्र आपला आवंढा गिळला. ते पुन्हा वाढदिवसाच्या विषयाकडे वळले.

“आई, डॉक्टर म्हणाल्या की, ह्या एका गोष्टीनंतर शंतनू अगदी बरा होईल. ह्यामुळे त्याला खूप आनंद मिळेल. त्याने सगळ्यांना, आपल्या माणसांना भेटावं, त्यांच्याशी बोलावं त्यामुळे त्याला स्वतःच जग सापडेल. नवीन दृष्टीकोन मिळेल, ध्येय सापडेल असं डॉक्टरांचं मत आहे.”

खरं तर सगळेच पहिल्यांदा नाराज झाले पण, दुसऱ्या क्षणी बाबाला खूप आनंद मिळेल ह्या एका वाक्यामुळे सगळे पुन्हा खुश झाले. चेहऱ्यावरची नाराजी पुसून सगळे सेलिब्रेशन साठी तयार झाले आणि, ठरलं तर मग, “बाबाचा जोरदार वाढदिवस करूया आपण” असं म्हणून श्रेया आणि प्रिया दोघीही उड्या मारायला लागल्या.

 वाढदिवसाची जोरदार तयारी सुरु झाली. शंतनूच्या आवडी निवडी लक्षात घेऊन त्याप्रमाणेच सगळी खरेदी चालू होती. त्याच्या आवडीच्या केकची order दिली. ऑफिस स्टाफ, मित्रमंडळी आणि घरचे काही अशी तीस जणांची लिस्ट काढली. पत्ता सांगताना जरा वेगळं वाटत होतं प्रज्ञाला पण, जेंव्हा समोरून “हो हो नक्की येणार आमच्या शंतनूसाठी” असं वाक्य ऐकल्यावर तिला आतून खूप positive वाटायचं. छान वाटायचं. बरेचसे गोड पदार्थ प्रज्ञा आणि आईने घरीच बनवले. काही नातेवाईक आधीच घरी रहायला आले. जणू घरात दिवाळी असल्यासारखच वाटत होतं.

इकडे शंतनू ला देखील कल्पना दिली होती की, तुझा वाढदिवस साजरा करणार आहोत. तुझ्या ओळखीचे, घरचे सगळेच येणार आहेत. सुरुवातीला जेंव्हा शंतनूला हे सांगितले तेंव्हा तो खूपच nervous  झाला. त्याला आनंद झालाच नाही उलट टेन्शनच आलं. तरी देखील प्रज्ञा आणि डॉक्टर त्याच्या मनाची तयारी करून घेतच होते. एका आठवड्यावर वाढदिवस आला. अगदी घरातले चार माणसं सोडली तर शंतनू कसा दिसत असेल? कसा वागत असेल? याचा अंदाज कोणालाच नव्हता. खरं तर सगळ्यांना त्याची काळजी होतीच पण आता त्याला भेटण्याची त्यांची उत्सुकता खूप वाढली होती. प्रज्ञाने शंतनूला लिस्ट वाचून दाखवली होती. प्रत्येक नाव उच्चारले की, सगळेच अनोळखी वाटत होते. त्याची द्विधा मनस्थिती होत होती. मी काय करणार आहे नक्की कोणास ठाऊक? असे विचार त्याच्या मनात येत होते. कोणत्याच मतावर तो ठाम होत नव्हता आणि खरं तर हीच शंतनूची खरी परिक्षा होती. हळू हळू तो कसा बसा तयार होत होता. नकळत का असेना पण शंतनू सगळ्यांचा विचार करू लागला होता. खूप चेहरे आठवण्याचा प्रयत्न करत होता. त्या चेहऱ्यांना नावं देण्याचा प्रयत्न करत होता. जोड्या जुळवा-जुळव चालली होती. बरीचशी नावं आणि चेहरे त्याला आठवलेही. जमेल मला, मी भेटेल सगळ्यांना. असं स्वतःलाच समजावत शंतनू दिवस मोजत होता. खरं तर त्याला ह्या गोष्टीचं टेन्शन आलंच होतं. खूप दिवसांनी एव्हढ्या लोकांमध्ये जाणं अशक्य वाटत होतं. तरी देखील तोही प्रयत्न करत होता. कारण प्रज्ञावर त्याचा विश्वास होता. पण त्याचा स्वतःवरच विश्वास नव्हता.

वाढदिवसाचा दिवस उगवला. सगळे सकाळपासूनच खूप उत्साहात होते. आज सगळ्यांना काय करू नी, काय नको असं झालं होतं. प्रज्ञा, सिद्धार्थ, दिनेश, आत्येभाऊ समीर सगळे डेकोरेशन करण्यासाठी संस्थेमध्ये सकाळीच गेले होते. तिथे त्यांनी त्याला आवडणाऱ्या फुलांच्या माळा लावल्या. त्या सुवासाने सगळी मरगळ, सगळी निगेटिव्हिटी निघून गेली. खूप फ्रेश आणि स्वच्छ वाटत होतं. लहानपणापासूनचे बरेचसे फोटो लावले. आवडीच्या, अगदी मनाच्या जवळ असलेल्या काही वस्तू आजूबाजूला मांडून ठेवल्या. मधे मधे आकाशी आणि पांढऱ्या रंगाचे फुगे लावले. दारात गुलाबाच्या पाकळ्या अंथरल्या. शंतनूची गणपती बाप्पावर खूप श्रद्धा आहे. त्यामुळे गणपती बाप्पाची घरीच असलेली आणि त्याची फेवरेट मुर्तीही प्रज्ञाने आणली होती. शंतनूला आल्या आल्या लगेच ती दिसेल अशी ठेवली होती. डेकोरेशन पूर्ण केले आणि सगळे पुन्हा घरी परतले.

घरी सगळे आवरून बसले होते. पाच कधी वाजतील याकडे सगळ्यांचे लक्ष लागले होते. “बाबाला आम्ही हे गिफ्ट देणार आई” असं म्हणून श्रेया आणि प्रिया ने एक फ्रेम प्रज्ञाच्या हातात ठेवली. त्यांनी घरातच एक छान कोलाज फ्रेम बनवली होती, त्यात त्या दोघींचे आणि बाबाचे फोटो लावले होते. प्रज्ञालाही ते बघून खूप कौतूक वाटलं आणि “खरच या आठवणी त्याच्यासाठी आत्ता खूप महत्वाच्या आहेत.” असं ती त्या कोलाज वरून हात फिरवत म्हणाली. प्रज्ञानेही स्वतः एक ग्रीटिंग तयार केले होते. त्यावर एक पेंटिंग आणि एक कविता लिहिली होती. शंतनूला वाढदिवसाबद्दल आधीच कल्पना दिली होती तरी त्याची अगदी शेवट पर्यंत मनाची तयारी करून घेणे गरजेचेच होते. प्रज्ञा स्वतःचं आवरून पुढे गेली. शंतनूचा आवडीचा शर्ट प्रज्ञाने बरोबर घेतला होता, ज्या शर्ट शी खूप आनंदाचे क्षण जोडले गले होते. प्रज्ञा शंतनूशी मोकळेपणाने बोलता बोलता त्याला आवरण्यात मदत करत होती. घरी कोण कोण आलंय, कोण इथे येणार आहे. सगळे येण्याच्या आधी काय काय म्हणाले? हे सगळं ती शंतनूला सांगत होती. शंतनूची मनाची तयारी खरं तर झाल्यासारखी वाटत होती. तो तयारही झाला होता. आवरून खुर्चीवर बसला होता. हात चोळत होता, पाय हलवत होता, ऊठून परत तिथेच बसत होता. त्याला तसं टेन्शनच आलं होतं. प्रज्ञा त्याला खूप समजावून सांगत होती त्याला धीर देत होती. शंतनू नक्की खुश होईल याची तिला खात्री होती.

 ह्या सगळ्या आवरण्यात आणि बोलण्यात प्रज्ञाने आणलेलं गिफ्ट आणि ग्रिटिंग द्यायचं राहूनच गेलं. तिला अचानक आठवलं तशी ती घाई घाई उठली आणि शंतनूला एक घट्ट मिठी मारून ते त्याच्या हातात दिलं. “happy birthday dear” असं म्हणाली आणि, नेमका त्याच वेळी पाच वाजल्याचा अलार्म झाला. तेवढ्यात घरचे सगळे संस्थेमध्ये आले. आई-बाबा, मुली शंतनूला भेटायला आत आले. प्रज्ञाने दिलेले गिफ्ट आणि ग्रिटिंग न बघताच नकळत टेबलावर ठेवले गेले. त्यांना सगळ्यांना बघून शंतनूला खूप आनंद झाला. त्याने मुलींना कडकडून मिठी मारली. आई बाबांना नमस्कार केला. हा त्याच्यातला बदल बघून सगळ्यांनाच खूप आनंद झाला होता. हॉल मध्ये देखील गर्दी झाली. सगळे पोहोचले होते. शंतनूला कधी बघू असे सगळ्यांनाच झालं होते. पुन्हा एकदा आधीचा शंतनूच बघायचा आहे असंच सगळ्याचं मन म्हणत होतं आणि नजरा त्याच्या वाटेकडेच लागल्या होत्या.

शंतनू आणि सगळे रूम मधून बाहेर पडले. डॉक्टरांच्या चेहऱ्यावरही एक प्रकारचे समाधान होते. हॉलकडे जाणाऱ्या रस्त्यावरून सगळे चालत होते. तसं तसं शंतनूच्या मनातली घालमेल वाढायला लागली, त्याला टेन्शन यायला लागलं. आपण कुठे आहोत आणि आता सगळ्यांसमोर इथे असा ह्या अवस्थेत जावं लागणार ह्याचं त्याला वाईट वाटायला लागलं. नकारात्मक विचार जोर धरू लागला आणि अचानक “नाही जमणार मला बहुतेक” असं म्हणून चालता चालता तो मागे वळला आणि पळत पळत पुन्हा आपल्या रुममध्ये निघून गेला. रुमचं दार आतून लाऊन घेतलं. सगळ्यांनाच धक्का बसला हा असा का पळत गेला?

“अरे शंतनू काय झालं? अरे ऐक शंतनू, प्लीज थांब” असं म्हणत म्हणत प्रज्ञा मागे पळत गेली. रूमपर्यंत पोहचे पर्यंत त्याने दार बंद केले होते. दारावर थाप मारत मारत ती त्याला म्हणाली,

“शंतनू तूला जमतंय सगळं, तू काळजी नको करूस, सगळे आपलेच आहेत.”

“नाही नाही प्रज्ञा मला नाही जमणार, मी नाही येऊ शकत प्रज्ञा”. शंतनू आतूनच बोलत होता. कानावर आणि डोक्यावर हात ठेवत तो नाही नाही असंच म्हणत होता.

“प्लीज शंतनू चल ना सगळे तुझी वाट बघत आहेत फक्त आणि फक्त तुझ्यासाठी तुला भेटण्यासाठी सगळे एका फोनवर तयार झाले इथे यायला. प्लीज शंतनू चल ना रे”

प्रज्ञाने शंतनूला खूप समजावून सांगितले. शंतनू काही केल्या तयारच होत नव्हता. प्रज्ञा हरली ती  दारावर थाप मारता मारता दाराला पाठ लावून रडत रडतच खाली बसली “प्लीज ना रे, मी आहे तुझ्या बरोबर. ये ना रे, बाहेर. दार तरी उघड.” 

आता मात्र प्रज्ञाची थोडी चीड चीड झाली. तिच्या सगळ्याच भावना एकत्र झाल्या होत्या. त्या क्षणी  प्रज्ञाला पहिल्यांदाच हतबल झाल्यासारखं वाटलं.   

“जाऊदे काहीच होऊ शकणार नाही, काहीच नाही.” तीला पुढची काळजी वाटत होती. कारण डॉक्टर म्हणाल्या होत्या की, ह्यावर खूप गोष्टी अवलंबून आहेत.

असं म्हणून शेवटी प्रज्ञा रडत रडत जरा चिडूनच निघून गेली. इकडे आई बाबा मुलींना समजावत होते. प्रज्ञा बाहेर पडल्यानंतर डॉक्टरांनी देखील शंतनूला कन्व्हेन्स करण्याचा खूप प्रयत्न केला. काही केल्या शंतनू बाहेर आलाच नाही. प्रज्ञाने हॉल मध्ये येऊन सगळी हकीगत सांगितली. सगळेच काळजीत पडले. बराच वेळ झाला अजूनही सगळे त्याच्या येण्याची वाट बघत होतेच. शंतनू नेहमीसारखा गुलमोहराच्या झाडाकडे एकटक बघत शांतपणे उभा होता. तो कशाचा विचार करत असेल असं अजिबात वाटत नव्हतं. त्याच्या डोळ्यातून पाणी येत होते. खरं तर कोणालाही दुखवावं असा त्याचा हेतू अजीबात नव्हता पण, जे काही घडलं ते तो थांबवू शकला नाही. सगळं बाजूला ठेऊन फक्त प्रज्ञाचा आत्ताचा आवाज त्याच्या कानात घुमत होता. त्याला तिला भेटावसं वाटत होतं पण ओघानं हॉल वर जाणं आलंच असतं त्यामुळे तो तेही करू शकत नव्हता. त्याला खरं तर काहीच सुधरत नव्हतं. काय करायचं पुढे याचा विचार त्याच्या डोक्यात येतच नव्हता. गुलमोहराकडे पाहता पाहता त्याची नजर अचानक प्रज्ञाने त्याच्यासाठी घेऊन आलेल्या ग्रिटिंग आणि गिफ्ट कडे गेली. तो घाई घाईने टेबल जवळ गेला. त्याने गिफ्ट उघडून बघितले आणि अचानक प्रज्ञाने त्याला मागून मिठी मारली असं जाणवलं. त्याने डोळे बंद केले. त्याला प्रज्ञाची आणि त्याची पहिली भेट आठवली. तो मनातल्या मनात हरवून गेला. पाऊस पडत होता. सुंदर आकाशी रंगाचा सिल्क चा long frock तिने घातला होता. त्यावर थोडीशी हील असलेला पांढऱ्या रंगाचा Sandal घातला होता आणि, खांद्याला पांढऱ्या सोनरी रंगाची पर्स अडकवलेली होती. त्यावेळेसच्या परफ्युमचा सुवास आत्ता अचानक मला जाणवला. केसाला एका बाजूला क्लिप लावून बाकी केस मोकळे सोडल होते. हातात खड्याचं  ब्रेसलेट घातलं होतं. गळा रिकामाच होता जणू तिला समजलंच होतं की, मी तिला नेकलेस गिफ्ट देणार होतो. तिने माझ्यासाठी गुलाबी सेंटेड पेपर मध्ये गिफ्ट packing करून आणलं होतं. एक branded silver रंगाचा बेल्ट आणि डार्क ब्लू रंगाची डायल असलेलं घड्याळ तिने माझ्यासाठी आणलं होतं. ते मी खूप वर्ष वापरलं. रोज ऑफिसला जाताना ते प्रज्ञा हातात देत तेंव्हा तेंव्हा ती पहिली भेट आठवायची मला. आणि रोज नव्याने प्रेमात पडायचो तिच्या. एक दिवस अचानक माझ्याकडूनच ते घड्याळ कुठेतरी हरवलं. तरी देखील ती आठवण तशीच रहावी म्हणून आम्ही रोज तेच घड्याळ हातात घालतोय अशी एक्टिंग करायचो आणि, प्रज्ञा तेंव्हा तेंव्हा तशीच लाजायची. शंतनूच्या खूप आठवणी जाग्या झाल्या. तो मनाशीच हसला, त्याने डोळे उघडले. बॉक्स मधून घड्याळ काढले आणि हातात घातले. त्याला खूप मोकळं आणि छान वाटलं. तो शेजारीच ठेवलेलं ग्रिटिंग उचलून बघायला लागला. त्यावर प्रज्ञाने काढलेले सुंदर पेंटिंग आणि तिनेच केलेली एक छानशी कविता त्याला दिसली. त्याचे पाणावलेले डोळे तिचे शब्द खूप मनापासून वाचत होते.....

मेघ सावळा अवखळ साथी

धुक्यासारखी मखमल हाती,

मृगजळासारखे दुःख  क्षणिक

तार्‍यांसारखे  सुख अगणित....

उमलून घे नव्या क्षणी

नको उदास राहूस मनी,

मोहरून जा, जग आता भरभरून

स्वतःला पुन्हा अनुभव जवळून....

साथ घे, विश्वास दे,

नात्यांचीही जाण घे,

कर्तव्याचे भान ठेउनी

प्रेमाचा आधार घे....

ओंजळीत घे अलगद

आयुष्याचा पसारा,

क्षणा क्षणातला आनंद अन

मोत्यांसारखा थेंब टपोरा....

जिथे तू, तिथे मी,

तुझ्या पावलांवर माझे पाऊल,

प्रेम माझे तुझ्याचसाठी

अन तुझ्या प्रेमाची लागलीये चाहूल....

पूर्ण होतील आपल्या इच्छा

ह्याच माझ्या सदिच्छा,

पूर्ण करूया स्वप्न अपुली

वाढदिवसाच्या आभाळभर शुभेच्छा....

शंतनू आम्ही सगळे तुझी खूप वाट बघतोय प्लीज लवकर घरी ये. प्रत्येक क्षणा क्षणाला तुझी आठवण येते आम्हाला. माझ्या जगण्यासाठी तू खूप मोठ्ठं कारण आहे. तुझ्याशिवाय नाही जगू शकत मी. ये ना लवकर घरी....i love you.....

शंतनूने हे सगळं वाचलं आणि त्याच्या डोळ्यातून घळा घळा पाणी वहायला लागलं. सगळ्यांचेच चेहरे डोळ्यासमोरून जायला लागले. घर, घरातले सगळे, घरासमोरची बाग, गाडी, ऑफिस सगळं सगळं अगदी लख्ख समोर दिसायला लागलं.

क्रमशः

भाग ८ वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा .

अस्मिता कुलकर्णी

Read More

शब्द मौनातले

त्या सुंदर नदी किनारी,

मी किती वेचले शिंपले,

साथ होती तुझी अन,

होते हाती हात गुंफले......

तुझ्या सवे किनारी,

मी दूर दूर चालले,

लाटेसह पाऊल पडता,

जगण्याचे अर्थ बदलले....

मौन ओठांवरी होते,

जरी त्या क्षणी जपले,

कळले होतेच सारे काही,

जे नजरेतून टिपले....

उमगले हळुवार प्रेम,

तुझ्या माझ्यातले,

जाणवले फक्त स्पर्शाने,

दोघांच्याही मनातले....

तूच माझा मीच तुझी,

नकळतच कळले,

आयुष्याच्या त्या वळणावर,

अपुले बंध जुळले....

गुंतलो होतो आपण,

त्या क्षणी जाणवले,

अभाळही होते साक्षीला,

तांबूस खुणा ल्यालेले.... 

सहवासात दोघांच्या,

कितीतरी क्षण सरले,

दोन प्रेमवेड्या जीवांचे,

आयुष्य एकच बनले....

अस्मिता कुलकर्णी 

Read More

लढा स्वतःशीच स्वतःचा (भाग -६)

भाग - ५ वाचण्यासाठी  इथे क्लिक करा. 

आजच्या रात्रीचाच डबा फक्त प्रज्ञाला घेऊन जायचा होता. उद्यापासून सगळं संस्थेतच होणार होतं. न काळजी घेणं जमणार होतं न त्याच्या आवडीच्या काही गोष्टी करायला मिळणार होत्या. भेटायलाही फक्त रविवारच तेही ठरवून आणि मान्यता घेऊन. काही दिवस तरी असंच चालणार होतं. शंतनूच्या आवडीची भरली वांग्याची भाजी, पोळी, पुलाव, आणि गुलाबजाम असा सागरसंगीत डबा भरून घेऊन प्रज्ञा निघाली. खरं तर आत्ता सगळ्यांनाच बरोबर जावसं वाटत होतं. प्रज्ञाने सिद्धार्थला फोन करून तिथे विचारायला सांगितले की, एकदा आम्हा सगळ्यांना शंतनूला भेटण्याची इच्छा आहे तर, आम्ही येऊ शकतो का? डॉक्टरांकडून प्रज्ञाच्या प्रश्नाला होकार आला. आई, बाबा, मुली, प्रज्ञा आणि स्मिता मावशी असे सगळेच शंतनूला बघण्यासाठी गेले. तिथे गेल्यानंतर सगळ्यांनी खूप स्ट्रॉंग राहायचं. कोणीही डोळ्यातून एक थेंब काढायचा नाही. प्रिया आणि श्रेया बाबाला फक्त एक मिठी मारायची, फार प्रश्न विचारायचे नाहीत. अशा भरपूर सूचनांचा मारा करून प्रज्ञा आता त्यांच्याच गाडीतून सगळ्यांना घेऊन निघाली. पोहचेपर्यंत सगळे अगदी चडीचूप होते.

      संस्थेत पोहोचले. ओठांवर शांतता होती पण मनात खूप उलथा पालथ चालली होती. परिसर तर  प्रसन्नच वाटत होता. दारातून आत जाता जाता पायरीला ठेच लागून नेमकी आईंची चप्पल तुटली. कितीही आधुनिक विचारांच्या असल्या  तरी मनात शंकेची पाल चुकचुकली. प्रज्ञाला लगेच लक्षात आले ती घाई-घाई म्हणाली, “मी घरून निघतानाच म्हणणार होते आई, ही चप्पल घालू नका कधीही तुटू शकते.” तशी आईंनी मान डोलावून “हो का, का ग नाही म्हणालीस मग? असे म्हंटले. प्रज्ञाने पर्स उचकून एक पिन शोधली आणि ती चपलेला लाऊन चप्पल तात्पुरती घालण्यासारखी केली आणि सगळे पुढे चालू लागले. आत गेल्यानंतर नाही म्हणलं तरी थोडा औषधाचा वास, आजूबाजूला बाकीचे शंतनू सारखेच आणखी काहीजण. एकाला तिथला मदतनीस फिरवत फिरवत त्याच्याशी छान संवाद साधण्याचा प्रयत्न करत होता. तो देखील खूप प्रयत्नाने दुजोरा देण्याचा प्रयत्न करत होता. व्हीलचेअर वरून इकडे तिकडे करावे लागणारेही काही पेशंट्स त्यांना दिसत होते. खरं तर ते सगळं बघून सगळ्यांना खूप वेगळंच वाटत होतं. मनावरती खूप दडपण आल्यासारखं झालं होतं आणि व्यक्तही होता येत नव्हतं. मुलींना तर ह्या जगाची पहिल्यांदाच ओळख झाली होती. त्या जराशा घाबरल्याच होत्या. आपला बाबा आता इथे राहणार ही कल्पनाच त्यांना करवत नव्हती. प्रज्ञाला रूम माहितीच होती. ती भरभर पुढे चालली होती आणि बाकी सगळे आजूबाजूचं निरीक्षण करत तिच्या मागे-मागे जात होते. रुमजवळ पोहोचले मनात साठलेल्या दुःखाबरोबर सगळ्यांची जड पावलं शंतनूच्या रुममध्ये पडली. शंतनू बेडवर नुसताच पडला होता. आत गेल्यावर अगदी खऱ्याखुऱ्या आणि प्रसन्न हास्याने प्रज्ञाने शंतनूकडे बघितले, त्याला उठवून बसवले. मुलींनी बाबाला गच्च मिठी मारली. शंतनूला बोललेलं फारसे संबंध लागत नव्हते पण, तरीही सगळे मनमोकळ्या गप्पा मारत होते त्याच्याशी. प्रिया तर शंतनूला म्हणाली, “बाबा मी तुला नेहमी जादूकी झप्पी देत जाईल म्हणजे, तू बरा होऊन लवकर घरी येशील”. सगळे शंतनूला भेटले, त्याला जेवायला घातलं आणि, तोही शांतपणे जेवला सगळेच खुश झाले.  

प्रज्ञा पुन्हा एकदा डॉक्टरांना भेटली. डॉक्टर म्हणाल्या की, “तू लकी आहेस की, तुला शंतनूला इथे घेऊन यायचं लवकर सुचलं. लक्षणं तशी स्किझोफ्रेनिया च्या जवळ जाणारी वाटत होती पण ती stage अजून आलेली नाहीये. तो नक्कीच यातून सावरू शकतो कदाचित त्याला बरीच वर्ष औषधं आणि कौन्सिलिंगचा आधार घ्यावा लागेल. पण तो रोजच्या त्याच्या गोष्टी, बाहेर जाणं येणं करू शकतो. संवाद साधूच शकतो. त्यानंतर त्याने ठरवलंच तर तो काहीही करू शकतो. एकदा त्याच्यामध्ये आत्मविश्वास आला की, तो पुन्हा एकदा ठामपणे उभा राहू शकतो.”

“हो डॉक्टर तो पुन्हा आधीसारखा होईल आम्ही सगळे प्रयत्न करू.”

“अगदीच तुमची साथ, प्रेम त्याच्या बरोबर असणं हाच सगळ्यात महत्वचा उपचार आहे खरं तर.”

तो पूर्णपणे बराच होणार अगदी आधीसारखा असा माझा विश्वास आहे, असंच प्रज्ञा स्वतःला सांगत होती. कसाबसा शंतनूचा निरोप घेतला आणि गेल्या पावली सगळे घरी परतले. येताना मात्र सगळ्यांचेच अश्रू अनावर झाले होते. प्रज्ञा मात्र खंबीरपणे सगळ्यांना समजावत समजावत शांत करत होती.

      संस्थेतला दूसरा दिवस उगवला. रात्रीच्या गोळ्यांच्या डोसमुळे शंतनूला चांगलीच झोप लागली होती. डोळ्यांसमोर नेहमी दिसणारं दृश्य आज बदललेलं होतं. उठल्यानंतर त्याला नक्कीच वेगळेपणा जाणवत होता. तो अस्वस्थ झाला “मला जायचंय, मला घरी जायचंय” असं काहीतरी बडबडायला लागला जवळ जवळ उठून पळायलाच लागला. त्याला बळच बेडवर थांबवून धरले. सगळ्यांनी त्याला अक्षरशः करकचून पकडले होते. त्यानंतर बऱ्याच वेळ तो शांत होत नव्हता पुन्हा एकदा त्याला इंजेक्शन द्यावेच लागले. त्यानंतर हळू-हळू तो शांत झाला.

      त्या संस्थेतली त्याची वाटचाल सुरु झाली. तिथलीच ती सकाळ आणि तिथलीच ती संध्याकाळ. रोजचीच पण रोज नवीन वाटणारी. प्रत्येक दिवशी शंतनूचं नवीन रूप दिसत होतं. औषधं आणि कौन्सिलिंग या माध्यमाद्वारे त्याची आवश्यक ती treatment सुरु झाली. सकाळी उठल्यानंतर चहा, नाष्टा नंतर बाहेर बागेमध्ये एक चक्कर, मग औषध, एक कौन्सेलिंगचं सेशन, त्यानंतर जेवण, पुन्हा एकदा फेरफटका, पुन्हा औषधाचा डोस, मग आराम, पुन्हा संध्याकाळचा चहा, इतर activity, मग जेवण आणि पुन्हा औषधं आणि झोप. असा शंतनूचा दिनक्रम झाला होता. तोही बळच करून घ्यावा लागत. त्याचा रिस्पॉन्स तसा शून्यच होता. खरं तर त्याला थोड्या फार प्रमाणात जाणीव होती पण सूचना दिल्याशिवाय तो काहीच करत नव्हता. स्वतःहून बेडवरून उठत सुद्धा नसायचा. तो एकटक कुठेही बघत रहायचा पण कोणाच्या नजरेला नजर देत नसायचा. शंतनूच्या दैनंदिन कृतींपासून सगळं काही करूनच घ्यावं लागत होतं. बरेचदा हायपर होणंही सुरूच होतं. मधूनच प्रज्ञाच नाव तर मधेच मुलींचं नाव घेऊन ओरडायचा, का ते कोणालाच समजत नव्हतं आणि त्यालाही कळत नव्हतं.

 घरच्यांसाठी देखील वेगळच विश्व. शंतनू शिवाय पण, त्याला गृहीत धरून सगळं करणं खूप अवघड जात होतं. कॅलेंडर वर खुणा करणं, देवाजवळ अखंड दिवा तेवत ठेवणं, जप करणं, वहीवर शंतनू बरा होऊन घरी आला आहे असं सकारात्मक लिखाण करणं. अशा कितीतरी गोष्टी दिनचर्येचाच एक भाग बनल्या होत्या. कितीही समजूतदार लोकं आजूबाजूला असली तरी शंतनूच्या admit झाल्यामुळे खूपच चर्चा वाढली होती. कसा आहे शंतनू? बोलतो का? कधी बरा होणार? कधी घरी सोडणार? असे असंख्य प्रश्न प्रज्ञाला आणि घरच्यांना सतत विचारले जात. कोणी काळजीपोटी तर, कोणी उपहासात्मक देखील. ह्या सगळ्यांना घरचे अगदी हसत सामोरे जात होते. मुलींनाही त्यांच्या मैत्रिणी तुझा बाबा तुला शाळेत सोडायला आणायला का नाही येत? तो कुठे गेलाय? तो वेडा झालाय का? असे नको नको ते खूप प्रश्न विचारले जात होते. मुली सुरुवातीला बरेचदा रडत रडत घरी येत पण, प्रज्ञाने त्यांना समजावलं की, ठीक आहे त्या जरी तुम्हाला विचारत असतील तरी तुम्ही उत्तर द्यायचं की, “माझा बाबा लवकरच घरी येणार आहे, मग बघा कशी मज्जा येईल ते.”                                                                

प्रज्ञा आणि बाबा जितकं हातात आहे तितकं ऑफिस देखील सांभाळत होते आणि, आई घर. असा अधांतरी संसार पुढे पुढे चालला होता. शंतनू लवकर परत येईल ह्या एका आशेवर.

एक आठवडा पूर्ण झाला होता. शंतनूला भेटण्याचा दिवस आला होता. बाबांना ऑफिसमध्ये काम  होतं, मुली शाळेत गेल्या होत्या, आणि आईंनी स्वतःहूनच जाण्यासाठी नकार दिला कारण, त्यांना शंतनूची अवस्था बघवत नव्हती. प्रज्ञा एकटीच निघाली होती. जाता जाता पुन्हा एकदा डोक्यात खूप विचार कसा दिसेल शंतनू? मला ओळखेल का? बोलेल का माझ्याशी? असे खूप प्रश्न प्रज्ञाच्या मनात येत होते. प्रज्ञा संस्थेत पोहोचली पण शंतनू अजूनही तसाच होता, जसा तो इथे आल्यानंतर होता. थोडक्यात तीने शंतनूला नुसते बघितले, समोरासमोर येऊनही त्यांची भेट झालीच नाही. डॉक्टरांनी प्रज्ञाला समजावून सांगितले, “इतक्या लवकर कोणत्याही माणसात जाणवण्या इतका बदल होऊच शकत नाही. त्याला थोडासा वेळ दे होईल सगळं व्यवस्थीत.” पुन्हा एकदा नवी आशा घेऊन प्रज्ञा घरी परतली. घरी आल्यावर आई बाबांनी प्रज्ञाला उत्सुकतेने विचारले पण त्यांचाही अपेक्षा भंगच झाला.

      दिवस पुढ-पुढे चालले होते. शंतनू ची दिनचर्या आणि घरच्यांची दिनचर्या यात काडी मात्र बदल नव्हता. अधून मधून शंतनूला भेटण्यासाठी कोणी न कोणी जाऊन येत. प्रज्ञाला सुरुवातीला प्रत्येक वेळी गेली की वाटायचं, शंतनू अगदी आधीसारखा झाला असेल आता. बरेचदा ती त्याला बघून नाराजच व्हायची पण त्याला आणि घरच्यांना तिने कधीही जाणवू दिले नाही. कितीतरी वेळा तिच्या मनात येऊन देखील गेलं की, आपण घेतलेला निर्णय योग्य आहे ना? उत्तर हो असंच यायचं कारण शंतनू नक्की बरा होऊन येणार असा सगळ्यांचाच विश्वास होता.

जवळ जवळ चार महीने होऊन गेले होते. प्रज्ञाने आता त्याला किती वेळ घ्यायचा आहे तितका तू घे शंतनू असं मनाशी ठरवूनच टाकल होतं. आता तिला प्रत्येक वेळी फक्त एकाच नवीन कृतीची आशा असायची आणि त्यातच ती खुश होऊन जायची. तसं पाहता आता शंतनूच खाणं सुधारलं होतं. दाढी केलेली, स्वच्छ आंघोळ, अगदी आधीसारखा नाही पण जरा बरा दिसायला लागला होता. सकाळी उठल्यानंतरच्या सगळ्या कृती तो स्वतः करण्याचा प्रयत्न करायला लागला होता. कौन्सेलींग मुळे नजरेलाही नजर देण्याचा त्याचा प्रयत्न लक्षात येण्यासारखा होता. पण बरेचदा खूप गोंधळलेला असायचा. हे कधी करायचं? कसं करायचं? हे प्रश्न नेहमीच त्याला गोंधळात टाकत. औषधांमुळे त्याला भास होणेही बऱ्यापैकी कमी झाले होते. त्यासाठी असणाऱ्या औषधाचा डोस देखील कमी करण्यात आला होता. अधूनमधून अजूनही चिडत होताच कोणालाच ऐकत नसायचा. इतर activity करायला मात्र अजिबातच तयार नसायचा रादर त्याला त्या जमतही नसायच्या. तसा फोटोवरून घरच्या सगळ्यांना तो आता नावासहीत ओळखायला लागला होता.

      एकदा प्रज्ञा अशीच त्याला भेटायला गेली होती. डॉक्टर आज बाहेर बागेतच तिला भेटल्या आणि म्हणाल्या की, कदाचित तुला आज एक सुंदर surprise मिळणार आहे. हे ऐकून प्रज्ञाच्या मनातली धडधड वाढली होती. पुढची पावलं ती टाकत होती की, नव्हती तिचं तिलाच समजत नव्हतं. तिने रुमचं दार उघडलं आणि आत गेली. शंतनू स्वतः आरशात बघून स्वतःच आवरण्याचा प्रयत्न करत होता. प्रज्ञा त्याच्याकडे बघतच राहिली. आत गेली, त्याच्याजवळ जाऊन त्याला मदत करायला लागली. तर तो चक्क तिला “थांब प्रज्ञा” असं म्हणाला. प्रज्ञाचा स्वतःच्या कानावर विश्वासच  बसला नाही. काय म्हणालास तू? प्रज्ञाने पुन्हा एकदा प्रश्न केला. आता मात्र तो काहीच बोलला नाही. पण प्रज्ञाचा आनंद गगनात मावेनासा झाला होता. शंतनूने आज आपल्याला ओळखलंय, “ माझं नाव तुझ्या तोंडून ऐकण्यासाठी माझे कान इतक्या दिवस आसुसले होते शंतनू.” असं म्हणून तिने शंतनूला मिठीच मारली. आज इतक्या दिवसानंतर, जवळ-जवळ वर्षानंतर अशी मिठी प्रज्ञाने मारली होती शंतनूला आणि, शंतनूने देखील तिला तितक्याच प्रेमाने जवळ घेतले होते. तिच्या अंगावर रोमांच उठले होते. तिला त्याची मिठी हवी हवीशी वाटत होती. फार वेळ मिठी राहिली नाही, शंतनू लगेच लांबही झाला. पण प्रज्ञा मात्र खूप खुश झाली होती. हा दिवस प्रज्ञाच्या दृष्टीने, सगळ्यांच्याच दृष्टीने खूप महत्वाचा होता. आज प्रज्ञा संस्थेमधून खूप आनंदी होऊन बाहेर पडली. घरी आल्यानंतर घरच्यांना काय सांगू नी, काय नको असं तिला झालं होतं. आज तिने आईंना तशीच मिठी मारली जशी शंतनूला admit केलं होतं तेंव्हा मारली होती, फरक फक्त तेंव्हा ती खूप रडली होती आणि आता तिचा आनंद गगनात मावेनासा झाला होता. शंतनूचा पुढचा प्रवास चालूच होता. शंतनूकडे बघून वाटत नव्हतं की, त्याला घरी जायची फारशी घाई आहे. फार प्रयत्न करावे लागणार असतील तर त्या कामाकडे तो दुर्लक्ष करायचा. म्हणजे त्याच्यातला पेशन्स जवळ जवळ संपलाच होता. 

इकडे प्रज्ञाने आणि बाबांनी चांगलाच जम बसवला होता ऑफिसमध्ये खूप मोठे प्रोजेक्ट नक्कीच नव्हते पण, जे होते त्यावरच लक्ष केंद्रित केले होते. घरच्यांबरोबरच ऑफिसमधले देखील शंतनू परत येण्याची आतुरतेने वाट बघत होते. तेही पूर्ण झोकून देऊन काम करत होते. शंतनू परत आल्यावर काही बिघडलं होतं असं त्याला अजिबातच वाटायला नको असं प्रत्येकालाच अगदी मनापासून वाटत होतं.

शंतनू असाच एकदा त्याच्या रुममध्ये असणाऱ्या खिडकीतून बाहेर टक लावून उभा होता. त्या खिडकीच्या अगदीच समोर गुलमोहोराच झाड होतं. शंतनू तसा रोजच बघायचा पण, आज तो गुलमोहोर लाल तांबूस रंगानी खुलल्यासारखा दिसत होता. त्याचं सौंदर्य हळू हळू बहरत चाललं होतं. जणू तोही खूप खूष आहे आज असंच वाटत होतं. शंतनू रोजच त्या गुलमोहोराला आवर्जून बघायला लागला तसा तो रोजच आणखीनच मोहोरत चालला होता. लाल सुंदर रंगाने ते पूर्ण झाड व्यापून टाकलं होतं. शंतनूला नक्कीच त्याच्याकडे बघून खूप छान वाटायचं. तो चक्क त्याच्या मनातल्या गोष्टी गुलमोहोराला बोलून दाखवायला लागला होता. गुलमोहोराच्या बहरण्या बरोबरच शंतनूतही चांगले बदल होत होते. अशीच हळू हळू त्या खिडकीशी आणि त्या गुलमोहोराशी त्याचे नाजूक बंध जुळले. त्याच्याशी छान मैत्री झाली.

क्रमशः

भाग ७ वाचण्यासाठी इथे क्लिक करा .

अस्मिता कुलकर्णी

Read More